Мағлұматтану — тиімді емдеу жолдарына бастайтын алғашқы қадам.
Осы сайттағы ақпарат сізге аталған ауру жөнінде жалпы түсінік алуға және ең көп таралған сұрақтарға берілетін жауаптарды білуге көмектеседі. Дегенмен де, толығырақ ақпарат алу үшін, бірінші кезекте, өз емдеуші гематолог-дәрігеріңізге қаралу керек екенін ұмытпаңыз.
Көп түрлі миеломаны диагностикалауға арналған талдаулардың бірнеше түрі бар. Бұл ауруды өз бетінше де, бір-бірімен біріктірілімде де қолдануға болатын төменде көрсетілген әдістермен диагностикалауға болады:
Қан талдауы123
Көп түрлі миеломаны көбіне қан талдауларының қорытындылары бойынша диагностикалайды. Аталған ауруды анықтауға мүмкіндік беретін талдаудың негізгі түрі электрофорез деп аталады. Бұл – қан ақуыздарының талдауы. Ол қандағы иммуноглобулиндер (антиденелер) деңгейінің жоғарылауын анықтауға мүмкіндік береді. Қалып шегінен асып кететін деңгейлер көп түрлі миеломаның болуы мүмкін екенін көрсетеді.
Электрофорез әдісімен талдау үшін несеп үлгісін де пайдалануға болады. Бұл иммуноглобулиндердің бір бөлігінің көптеген жағдайларда несептен табылуына байланысты.
Қан талдауы келесі жайттарды алдын ала анықтауға мүмкіндік береді:
Осы көрсеткіштердің бәрі диагнозды растауға және емдеудің ең тиімді курсын белгілеуге көмектеседі.
Сүйек тінін талдау13
Сүйектердің рентгенограммасы сүйек тінінің өзгерістерін және сүйек зақымдануының (сүйек ошақтары деп аталатын) болуын анықтауға мүмкіндік береді. Бәрінен жиірек сүйек қаңқасының келесі бөлімдеріне рентгенологиялық зерттеу жүргізіледі:
сияқты басқа бейнелеу әдістерін де пайдалануға болады.
Бұл әдістер, стандартты рентгенологиялық зерттеуге қарағанда, көбірек сезімталдығымен ерекшеленеді, сонымен қатар аурудың басқа ағзаларға қалай әсер ететінін анықтауға мүмкіндік береді.
Сүйек кемігін талдау 123
Сүйек кемігін талдауға арналған үлгіні келесі тәсілдермен алуға болады:
Екі типтің де үлгілері, әдетте, жамбас сүйегінен үлкен ине арқылы алынады. Осындай талдау сүйек кемігіндегі ісік жасушаларының болуын және мөлшерін анықтауға мүмкіндік береді.
Алынған үлгілерді цитогенездік талдау үшін де пайдалануға болады. Ол in situ (FISH) флуоресцентті будандастыру әдісімен орындалады. Бұл талдау миелома жасушаларының ДНҚ-сында белгілі бір өзгерістердің болуын анықтауға мүмкіндік береді.
Бұл талдау сонымен қатар пайдалы да, өйткені оны емдеудің ерекше тәсілін талап ететін аурудың аса қарқынды ағымын көрсететін генетикалық өзгерістерді анықтауға болады.
Сіз миеломаға қатысты әр түрлі топтарға; әр түрлі кезеңдерге бөлуге болатынын байқаған боларсыз.
Бұл бір ғана нәрсе емес.
Жіктеуде аурудың немесе жай-күй топтарын анықтау көзделеді.
Кезең аурудың ауырлық дәрежесін сипаттайды.
Емдеудің ең қолайлы әдісін анықтау барысында аурудың тобы да, сатысы да ескеріледі.
Жіктеу
Егер сізге ГТMГ диагнозы қойылса, бұл сүйек кемігіндегі М ақуызының мөлшері тіптен төмен екенін және оның қандай да бір симптомдардың дамуына немесе ағзалар зақымдануына әкелмегенін білдіреді.
Бұл 50 жастан асқан шамадағы 100 адамға 3-4 жағдайда байқалатын кең таралған ахуал. Аталған жай-күйдің даму жиілігі жас ұлғаюымен артады.
ГТMГ белсенді миеломаға дейін үдеуі мүмкін, алайда бұл сирек болады. ГТMГ жеңіл дәрежедегі қалып шегінен биологиялық ауытқу ретінде қарастырылады. Оны қадағалап отыру керек, бірақ, ол әдетте емдеуді талап етпейді.
Сирек жағдайларда дара зақымдану ошағы (ісікті миелома жасушаларының тобы) байқалады. Көптеген жағдайларда бұл – сүйек кемігі құрамының қалып шегінен ауытқу белгілері жоқ сүйек ошақтары. Әртүрлі емдеу әдістері болуы мүмкін, алайда бәрінен жиірек сәулемен ем қолданылады.
Белсенді миелома немесе клиникалық көріністері бар миелома сүйек кемігіндегі ақуыздар мен плазмалық жасушалар деңгейінің қалып шегінен ауытқуы да, сүйектер мен әртүрлі ағзалардың, мысалы, бүйректің зақымдануы да болып сипатталады.
Симптомсыз немесе «өшуге айналған»/секреция бөлмейтін миелома келесі белгілермен сипатталады:
Осы ауру кезінде:
Көптеген жағдайларда симптомсыз немесе «өшуге айналған»/секреция бөлмейтін миелома бар пациенттерге емдеу қажет болмайды. Дегенмен де, осындай пациенттер аурудың үдеу мүмкіндігін бақылап отыру үшін міндетті түрде дәрігердің қадағалауында болуы тиіс. Кейбір жағдайларда қосымша тексерулер миеломаның өте күрделі түрінің жылдам даму қаупінің жоғары болуын көрсетеді. Ондай оқиғада дәрігер емдеуді дереу бастау шешімін қабылдауы мүмкін.
Миелома кезеңдері 12
Тиісті емдеу тағайындау үшін миелома кезеңін анықтап алу аса маңызды. Миелома кезеңдерін анықтаудың ең кең тараған құралы — Халықаралық кезеңдерге бөлу жүйесі (ISS). Осы жүйеде қандағы екі нақты ақуыздың деңгейлері ескеріледі, олардың негізінде миеломаның 1, 2 немесе 3 кезеңі анықталады.
Сізге «көп түрлі миелома» диагнозы қойылғанда, сіз өзіңізді бұрын ешқашан болып көрмегендей жалғыз сезінуіңіз мүмкін. Дегенмен де, есіңізде болсын, бұл жолдың әр сатысында сіздің жаныңызда тек достарыңыз бен жақындарыңыз ғана емес, сонымен қатар маман дәрігерлердің ұжымдық тобы да болады.
Көп түрлі миеломаны емдеу жөніндегі мамандар тобы «тәртіптеме аралық» деп аталады, өйткені оған сіздің ауруыңызбен бірге күресетін әртүрлі мамандығы бар дәрігерлер кіреді. Егер сіз олардың рөлдері мен міндеттерінің қалай жүзеге асырылатынын жақсы түсінсеңіз, бұл сізге емдеу барысында нақты сұрақтар дайындауға және қоюға көмектеседі.